KIRIKKALE İLİ

KIRIKKALE

GENEL BİLGİLER

Kırıkkale Orta Anadolu, Orta ve Doğu Karadeniz ile Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinin kavşak noktası konumunda olması itibariyle önemli bir coğrafi konumda bulunmaktadır. Zengin tarihsel ve kültürel bir geçmişi olan yöre bir turizm kenti olma potansiyeli taşımaktadır.

Kırıkkale; 21 Haziran 1989 tarih ve 3578 sayılı yasa gereğince merhum Cumhurbaşkanı Turgut ÖZAL Başbakan iken, kendisinin de katıldığı törenle il olmuştur. 17 Ağustos 1989 tarihinden itibaren sırasıyla Fikret GÜVEN (1989-1992), Uğur İNAN (1992-1993),Şahabettin HARPUT (1993-1996) ve Behiç ÇELİK. (20 Nisan 1996- ) ilde vali olarak görev yapmış olup, halen valilik görevini Mustafa B.DEMİRER yürütmektedir.
Kırıkkale; 1925 yılında 12 hanelik bir köy, 1929 yılında 3000 nüfuslu bir bucak olmuştur. 1935 yılında 13 yerleşim yeri bağlanan Kırıkkale’nin merkez nüfusu 4599’dur. 1989 yılında il olduktan sonra yapılan nüfus sayımlarına göre; İlin nüfusu 1990 yılında 185.431, 1997 yılında 205.208, 2000 yılında 383.508 olarak kayıtlara geçmiştir. 2007 yılında yapılan Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemine göre; il merkezinin nüfusu 192.257, il genelinin toplam nüfusu ise 279.873 dür.
Bir köyden 25 mahalleye ulaşan Kırıkkale Şehir Merkezi; batıda Yahşihan İlçesi, doğuda Mahmutlar Beldesine kadar uzanmaktadır. Bahşili ve Yahşihan ilçeleri ile iç içe olan şehir; Hacılar, A. Mahmutlar, Hasandede, Ahılı ve Çullu Beldeleri ile adeta birleşmiş gibidir.
Kırıkkale; 21’nci yüzyılda çok önemli bir sanayi ve kültür şehri olmaya aday illerimizden birisidir. MKEK Fabrikaları, TÜPRAŞ Rafinerisi, Kırıkkale Üniversitesinin bulunması ve Organize Sanayi Bölgesinin kurulması, sağlık, eğitim seviyesi ve tarımdaki gelişmeler, ilin geleceğini etkileyen olumlu unsurlardır.
Merkez ilçeye 5 Belde 7 köy bağlıdır.


İLÇELER

Kırıkkale ilinin ilçeleri; Bahşili, Balışeyh, Çelebi, Delice, Karakeçili, Keskin, Sulukyurt ve Yahşihan'dır.

Bahşili : 11’inci yüzyıldan itibaren Türklerin iskanına açılmış, eski bir yerleşim yeridir.

Fetihten sonra önceleri Karatekin Bey’in idaresinde kalan bölge; Danişmentoğulları Beyliğinin kontrolüne girmiş daha sonrada tamamen Anadolu Selçuklu Devleti’ne bağlanmıştır. Bu devletin 1308’de yıkılmasından sonra İlhanlıların kontrolüne girmiştir. İlhanlılardan sonra Eretnaoğulları ve Kadı Burhaneddin’in idaresinde kalmıştır. Yıldırım Beyazid tarafından Osmanlı topraklarına katılmıştır. 1402 Ankara Savaşı’ndan sonra kısa bir süre Timur’un kontrolüne girmişse de Çelebi Sultan Mehmed zamanında yeniden Osmanlı toprağına katılmıştır.
İlçenin 15’nci yüzyılda Kalecik nahiyesine bağlı bir köy olarak Şeyh Şami tarafından kurulduğu tahmin edilmektedir.
Evliya Çelebi Seyahatnamesinde ;
“... Orada ilerde Şeyh Şami köyüne geldik. Bu Çankırı toprağı ile Sivas Eyaleti arasında Keskin içinde; Kalecik nahiyesinde 200 evli mamur ve güzel bir köydür. Ama evleri toprağın içindedir “ demiştir.
İlçenin Şeyh Şami ismi kuruluşundan 1940 yılına kadar sürmüş olup, 1940 yılında “Konur” ismini alarak bucak merkezi haline gelmiştir. 1956 yılında belediye kurulmuş ve 1960 yılında Sulakyurt adıyla Ankara iline bağlı ilçe merkezi olmuştur. 1989 yılında Kırıkkale’nin il olmasından sonra Ankara ilinden ayrılarak Kırıkkale iline bağlanmıştır.
İlçenin yüzölçümü 760 km² , ortalama rakımı 830 m. olup, Kırıkkale İl merkezine uzaklığı 52 km.dir.
2007 yılında yapılan Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemine göre ilçe merkezinin nüfusu 2.769, ilçenin toplam nüfusu ise 9.426 olarak tespit edilmiştir. Sulakyurt’a Güzelyurt ve Hamzalı Beldeleri ile birlikte 24 köy bağlıdır.


İlçe, adını Oğuz Kayı Beyi Ertuğrul Gazi’nin yakın arkadaşı Şeyh Edebali’nin diğer adı olan Balı-Şeyh’ten almıştır. Yerleşim tarihi 1230-1258 yılları arasındadır. İlçede Selçuklu dönemine ait Ballı Camii’nin bulunması bu tarihi doğrulamaktadır.
İlçenin; kuzeyde Sulakyurt İlçesiyle 24 km, güneyde Keskin İlçesiyle 12 km, doğuda Delice İlçesiyle 35 km ve batıda Kırıkkale Merkez İlçeyle 47 km. mülki sınırı mevcut olup; toplam 136 km. mülki sınıra ve 615 km² yüzölçüme sahiptir.
İlçeden geçen D-200 Devlet Karayolunun Ankara’yı Karadeniz ve Doğu İllerine bağlayan önemli yollardan biri olması ve DDY’nın bölgeden geçmesi, ilçenin önemini arttırmaktadır.
Bölgenin en yüksek kesimi güneyde bulunan Denek Dağı ile kuzeydoğuda bulunan Seydin Tepe’dir. Bu iki bölümde D-200 Devlet Karayoluna gelindikçe alçalan bir arazi kesimi mevcuttur. D-200 Devlet Karayolunun bulunduğu kısım düz ve ova görünümündedir. Bölge arazisinin hemen hemen tamamı tarım alanıdır. İlçe dahilinde en yüksek rakım 1140 m. olan Denek Dağıdır.
2007 yılında yapılan Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemine göre ilçe merkezinin nüfusu 2480, ilçenin toplam nüfusu ise 8222 olarak tespit edilmiştir. İlçeye Kulaksız ve Koçubaba Beldeleri ile 26 köy bağlıdır.

Delice : İlçe merkezinde Çömelekkaya adıyla bilinen bölgede çıkan tarihi kalıntılardan, ilçeye ilk yerleşenlerin Hititler olduğu anlaşılmaktadır.


Delice İlçesinin 1760-1780 yıllarında Osmanlı İmparatorluğunun Türkmen ve Yörük boylarını mecburi iskana tabi tutması sonucu Çorum Ayanı Mahmut Bey tarafından görevlendirilen Demirci Karabekir ve Karaduman adlı şahısların obalarını toplayarak, şimdiki adıyla Karabekir Mahahallesi olan bölgede bir köy kurdukları, bu bölgeye kurucu Karabekir adına atfen Karabekir adının verildiği bilinmektedir. İlçenin ilk adı Piran ‘dır. Delice adını ise Delice Irmağından almıştır.
Delice İlçesi: doğuda Çorum İli Sungurlu İlçesi ve Yozgat İli Yerköy İlçesi, batıda Keskin ve kısmen Balışeyh ilçesi ve Sulakyurt ilçeleriyle sınırlıdır. Bu sınırların doğusunu Delice Irmağı çizmektedir.
745 km²’lik bir alana sahip olan Delice İlçesi 34 derece doğu boylamı ile 40 derece kuzey enleminin kesiştiği noktada yer almaktadır. Ortalama rakımı 750 metredir.
Uzunluğu 308 km. olan Delice Irmağının takriben 36 km. uzunluğundaki bir kısmı ilçe alanından geçmektedir.
2007 yılında yapılan Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemine göre ilçe merkezinin nüfusu 2929, ilçenin toplam nüfusu ise 11.035 olarak tespit edilmiştir. İlçeye Çerikli, Büyükyağlı, Büyükavşar Beldeleri ile 38 köy bağlıdır.

Çelebi : Anadolu’nun Türkleşme ve İslamlaşma döneminin başlangıcı olarak bilinen Anadolu’nun fethinin ilk zamanlarında, doğuyu batıya bağlayan yolların en önemlisi olan Kırşehir-Ankara yolunun birkaç km. yakınında bulunan ve Karalık olarak bilinen mevkiinde iskan edilen köylülerle meskun hale gelmiştir.


Daha sonraları ise Türkmen Aşiretinin Harameyn Koluna mensup bir kafile, Çelebi Dağının çanağı olarak tarif edilen ve bugün Kavasözü olarak da bilinen yere gelerek yerleşmişlerdir.
Osmanlı döneminde Çelebi, Konur Kazası Çelebi Karyesi olarak geçmektedir.
19 Mayıs 1919’da başlatılan Kurtuluş Mucadelesine destek veren Çelebi, Atatürk’ün Ankara yolculuğu esnasında, kendisini Kırşehir-Ankara yoluna inerek, bugün İğdebeli-Dörtyol olarak bilinen mevkide büyük bir kalabalık ve süvari grubu ile karşılamışlardır.
Cumhuriyet’ten sonra başlayan yeni yapılanmada, Çelebi 1928 yılında 18 köyün bağlı olduğu bir nahiyeye dönüştürülmüştür.
İlçe, Çelebi Dağının eteklerine kurulmuştur. Çelebi Dağından bakıldığında, ova görünümündedir. İlçenin; batısında Ankara İli Bala ilçesi ve Karakeçili İlçesi , kuzey ve kuzeydoğusunda Keskin İlçesi, güneyinde Kırşehir İli Kaman İlçesi ile mülki sınırı bulunmaktadır. Ankara İline 115 km, Kırıkkale İline 57 km, Kayseri yolu kavşağına 27 km mesafededir. İlçenin yüz ölçümü 163 km², rakımı ise 1275 m’dir
2007 yılında yapılan Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemine göre ilçe merkezinin nüfusu 811, ilçenin toplam nüfusu ise 2178 olarak tespit edilmiştir. İlçeye 13 köy bağlıdır.
Anadolu’da kurulan ilk Türk yerleşim alanlarındandır.



Sulakyurt : Bölge; 1071 Malazgirt Zaferi’nden sonra Türk toprağı olmuştur.


Bu günkü Bahşili İlçesine temel teşkil eden yerleşim birimi eski adıyla Bahşili Köyü yeni adıyla Bahçeli Mahallesidir. Bahşili köy olarak ilk önce Bala İlçesine daha sonra sıra ile Kalecik ve Keskin İlçelerine ve son olarak da Kırıkkale İlçesine ; 1989’dan sonra Kırıkkale’nin il olması ile birlikte Kırıkkale iline bağlanmıştır. 1984 tarihinde belediye statüsünü kazanmasının ardından 1990 yılında çıkarılan bir kanunla ilçe statüsü kazanmıştır.
Bahşili ismi ile ilgili çeşitli varsayımlar ileri sürülmekte ise de bunların arasında en fazla kabul göreni, Sultan Murat’ın emrindeki bir grup askere “ Orta Anadolu’da kendinize bir yurt edinin “ diyerek bağışta bulunduğu ve daha sonra bu toprakların Bahşili olarak anılmaya başlandığı şeklindeki rivayettir.
Bahşili İlçesi; Kırıkkale Şehir Merkezine 5 km, Ankara İline 80 km, Ankara – Kayseri yoluna ise 3 km mesafede, Türkiye’nin en uzun nehri olan Kızılırmak Nehrine 11 km kıyısı bulunan 263 km² yüzölçümüne sahip 700 rakımlı bir yerleşim birimidir.
İlçenin kuzeyde Yahşihan, güneyde Karakeçili, doğuda Kırıkkale ve Keskin, batıda ise Ankara İlinin Elmadağ İlçeleri ile mülki sınırı bulunmaktadır.
Bahşili İlçesi engebeli bir arazi üzerinde kurulmuştur. İlçenin batısında yer alan Küre Dağının yüksekliği 1300 m olup, Behrek ve Çelebi Dağlarından sonra yörenin en yüksek dağıdır.
2007 yılında yapılan Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemine göre; ilçe merkezinin nüfusu 4962 olup, ilçenin toplam nüfusu ise 5587 ‘dir. İlçeye Karaahmetli Beldesi ile 4 köy bağlıdır.

Karakeçili : Oğuzların 24 kolundan biri olan Bozok kolundan Oğuz Han’ın büyük oğlu Günhan’ın mensup olduğu Kayı Boyunun en büyük aşireti olan Karakeçili Aşireti tarafından kurulmuştur. 1225 yılına kadar yaz aylarında Aras Irmağı suları ile sulanan Pasinler Ovasında kalıp, Sürmeli Çukurunda kışları geçirirken, daha sonra buraya sığmayan ve göçlerle kalabalıklaşan Kayılar 1219 yılında Ertuğrul Gazi önderliğinde Anadolu içlerine doğru göçe başlamışlardır. Anadolu kapıları Türklere açıldıktan sonra aşiretin bir kısmı Urfa; Suruç ve Siverek , bir kısmı ise Ankara Karacadağ eteklerine, kalanı da Söğüt’e yerleşmiştir. Ankara civarında kalan Karakeçililer bugün ilçe olan Karakeçili Köyünü oluşturmuşlardır. Kuzeyinde Bahşili İlçesi, doğusunda Keskin ve Çelebi İlçeleri, güneyinde Ankara İli Bala İlçesi olan Karakeçili 228 km² yüzölçümüne sahiptir.. Kırıkkale iline 35 km, Ankara İline de 95 km. uzaklıktadır.
2007 yılında yapılan Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemine göre ilçe merkezinin nüfusu 3544, ilçenin toplam nüfusu ise 3835 olarak tespit edilmiştir. İlçeye bağlı iki köy bulunmaktadır.

Keskin : Kuruluş tarihi kesin olarak tespit edilemeyen Keskin İlçesi, Kırıkkale’nin en eski yerleşim yerlerinden birisidir.

16’ncı yüzyıl Osmanlı Arşivlerinde Keskin adına sık sık rastlanmaktadır. Keskin, Denek Dağı yakınlarında kurulmuş olmasından dolayı önceleri “Denek Madeni” adını almış, daha sonra ” Keskin Madeni” denilmiş, bilahare kısaltılarak Keskin adını almıştır. Evliya Çelebi Seyahatnamelerinde, Sivas Eyaletine bağlı sancaklardan söz ederken Çorum Sancağından sonra Keskin Sancağından da söz etmektedir. Buna göre Keskin’in yakınında bir şehir olduğu, muhtemelen Keskin adının buradan geldiği sanılmaktadır. Ancak İlçeye 8 km. mesafede Ceritkale köyünde Etilerden kalma kayalara oyulmuş mağaralar içinde kabartma Boğa ve Aslan resimlerinden İlçenin tarihinin daha eski olduğu anlaşılmaktadır.
Keskin tarihimizde en önemli görevleri üstlenmiştir. Ulu Önder Atatürk’ün Sivas Kongresinde alınan bir kararla Ankara’ya intikalinde güzergahta bulunan Keskin eşrafı derhal Kırşehir ile temas kurmuş olup, bu tarihlerde Atatürk’ün yakın silah arkadaşı Ali Fuat CEBESOY gizlice Keskin’e gelerek güzergahı Keskinlilerle belirlemiştir. Padişah yanlısı olan Ankara Valisi 17 Eylül 1919’da Sungurlu’ya oradan da Keskin’e gelmiştir. Ankara’ya geçmekte olan Valiyi Elmadağ, Yahşihan arasında Kılıçlar Belinde Keskin ve Polatlı Kuva-i Milliye birlikleri ani bir baskınla etkisiz hale getirerek teslim almışlar ve Mustafa Kemal ATATÜRK’e teslim etmişlerdir. Mustafa Kemal ve arkadaşları Ankara’ya gitmek üzere Sivas’tan hareketle Kayseri’ye oradan da Kırşehir, Hacıbektaş ve Mucur yolu ile 25 Aralıkta Kaman İlçesine gelmişlerdir. Geceyi köy odasında geçiren Atatürk Keskin’in ileri gelenlerini Kaman’a çağırmış, o gece Ankara’ya geçiş planlanmış, Kaman’dan 26 Aralık Cuma günü hareketle Keskinlilerin koruma ve gözetiminde İğdebeli, Köprüköy yolu ile Bala’ya gelinmiş, vaktin geç olması ve bölgenin ormanlık olmasından dolayı Keskinli süvarilerle gece Benamda geçirilmiş ve 27 Aralık 1919’da Dikmen sırtlarından Ankara’ya girilmiştir. Milli Mücadele kararına gönülden katılan Keskin böylece tarihi görevini yerine getirmiş olmakla bu büyük şereften payını almıştır.
Keskin 1859 yılında Belediye, 1891 yılında Kırşehir sancağına bağlı ilçe olmuştur. Yakın köy ve kasabalarda olan göçler sonunda nüfusu artmış ve ilçe merkezi büyümüştür. Konum itibariyle Denek Dağının 5 km güneyinde At Tepesi ile Kartal Tepesinin yamaçlarında kurulmuştur. Ankara İline 105 km, Kırıkkale İline 27 km mesafede Kırıkkale-Kayseri yolu üzerinde bulunmaktadır.
Yüzölçümü 1258 km² ve rakımı 1140 m’dir. Güneybatıda Kızılırmak Vadisi ile doğuda Delice Çayı arasında uzanır. İlçenin; güneydoğusu Denek Dağı, güneybatısı ise Behrek Dağı ve Çelebi Dağı ile çevrilmiştir. Kuzeyde Kırıkkale İli ve Balışeyh İlçesi, doğuda Kırşehir İli Akpınar İlçesi ve Delice İlçesi, batıda Karakeçili ilçesi , güneyde Çelebi İlçesi ve Kırşehir İli Kaman İlçeleri ile mülki sınırları bulunmaktadır.
2007 yılında yapılan Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemine göre ilçe merkezinin nüfusu 11.271, ilçenin toplam nüfusu ise 21.371 olarak tespit edilmiştir. İlçeye Konur, Köprüköy ve Ceritmüminli Beldeleri ile 53 köy bağlıdır.

Yahşihan : Çok eski tarihlerde İboğlu ve Bükoğlu isminde iki kabilenin, Yahşihan’ın bulunduğunu Kızılırmak kenarında güneyi açık bir vadiye yerleşmiş, ayrıca Öksüzce mevkiinde de Öksüzoğulları veya Öksüz Ali ile anılan bir kabilenin de 1 km öteyi yurt tutmuş oldukları bilinmektedir.
Bu yurt sahipleri 30 haneyi bulunca köy halini almış ve göçebelikten ayrılmıştır. Köylerinin adına da Yörükköy olarak kayda geçirmişlerdir. Miladi 1150 senesinde Ankara kayıtlarında Yörük Yahşihan ismiyle 40 hane olarak kayda geçtikleri, iki kabilenin iskaniyle beraber Ankara-Kayseri ve Çorum yollarının üzerinde Kızılırmak nehrinin en büyük geçit vadisinde bulunduğundan, yolcuların istirahatı için Hanlar yaptıkları ve zamanla bu hanların çoğaldığı görülmüştür. Hatta Yıldırım Beyazıt’ın Ankara savaşı sırasında kumandanlarından oğlu veya torunu emrinde bir katar askerle bu hanlarda bir gece istirahat ettikleri ve buraya güzel han anlamına gelen “Yahşihan” ismini koydukları rivayet edilmektedir.
Osmanlı devrinde bu yöre hanlarıyla şöhret kazanmış, bu nedenle Osmanlılar bu yeri teşkilatlandırarak, bir karargah haline getirmişlerdir. Bu yerin ehemmiyeti göz önüne alınarak burada demir köprü yapılması icap etmiş Hicri 1321’de inşaatına başlanan bu köprü 1325 yılında tamamlanmış ve Anadolu’nun ilk demir köprüsü olmuştur.
Yahşihan, coğrafi konumunun önemi nedeni ile Cumhuriyet döneminde tam teşkilatlı bir nahiye merkezi haline gelmiştir. 680 rakımlı olan ilçenin arazileri Demirlibel, Ardıçlı Tepeleri, Küre ve Delikli Dağları ile çevrilmiştir. Yahşihan, Kızılırmak nehrinin doğu kıyısında, Karagüney Dağının güney eteklerinde kurulmuştur. Kızılırmak ilçe arazisini ikiye bölmektedir.
Ankara-Kırıkkale devlet karayolu, ilçenin içerisinden geçmektedir. İlçenin il merkezine olan uzaklığı 6 km, Ankara İline olan uzaklığı ise 70 km.’dir. Ayrıca Kayseri Demiryolu da ilçenin sınırları içerisinden geçmektedir.
2007 yılında yapılan Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemine göre ilçe merkezinin nüfusu 9.166, ilçenin toplam nüfusu ise 12.963 olarak tespit edilmiştir. İlçeye Kılıçlar ve Irmak Beldeleri ile birlikte 5 köy bağlıdır.




NASIL GİDİLİR?

Karayolu : Terminal Kent merkezine yaklaşık 78 km uzaklıktadır. Terminale belediye otobüsleri, dolmuş ve özel taksiler çalışmaktadır.

Demiryolu : İstanbul, Diyarbakır, Ankara, Doğu Ekspresi tarifeleri uygulanmaktadır.

İstasyon Tel: (+90-318)224 28 58

GEZİLECEK YERLER

Camiler ve Türbeler

Hasandede Camii ve Türbesi: Kırıkkale-Merkez İlçeye bağlı, şehre 12 km. uzaklıkta olup, Camii ve Türbe yan yanadır. Hasandede Camii'nin hicri 1014 (1605) yılında yapıldığı bilinmektedir.

Yörede pek çok türbe bulunmaktadır.Bunlar ,Küçükkafşar Türbesi ,Tokuş Baba Türbesi (Delice ilçesi ,Çatallı köyü ile Kya köyü arası) ,Halil DedeTürbesi (Çelebi ilçesi ,Halil Dede köyüne 1km. uzaklıkta) gibi türbeler halk tarafından sürekli ziyaret edilmektedir.

Şeyh Şamil Camii ve Türbesi: Sulakyurt İlçe merkezinde bulunan cami Şeyh Şamil tarafından yapılmıştır. İlçenin kurucusu olan Şeyh Şamil'e ait türbe bu caminin yanında yüksekçe bir yerde bulunmaktadır.

Köprüler

Çeşnigir Köprüsü: Bilinen kaynaklara göre Çeşnigir Kö Ranking">prüsü ve yakınında bulunan Han Selçuklulara aittir. Köprü, XIII. Yüzyıldan kalma, bir Selçuklu eseridir.

Sportif Etkinlikler

Olta Balıkçılığı: Kapulukaya Baraj gölü ile Kızılırmak Vadisinde amatör olarak olta balıkçılığı yapılmaktadır.

COĞRAFYA

İç Anadolu Bölgesinde yer alan Kırıkkale, doğuda Çorum, Yozgat, güneyde Kırşehir, batıda Ankara, kuzeyde Çankırı illeri ile komşudur. Denizden yüksekliği 700 m' dir.
TOPOĞRAFYA – MORFOLOJİK YAPI

DAĞLAR

İl toprakları kuzeyindeki Çamlıca, Karakaya ve Kırıkkale tepelerinin ovaya indikleri meyil üzerinde bulunmaktadır. İl topraklarının denizden ortalama yüksekliği 700 m. dir. Kuzeybatı-güneydoğu yönünde uzanan Koçu Dağı 4 km genişlik ve 7 km uzunluğa sahip olup en yüksek noktası Yığlıtepe’dir (1278 m.) dir. Güney ve güneydoğuda Denek Dağ sırası Çoruhözü Vadisinin güneyinde Keskin ile İzzettin Köy arasında uzanmaktadır. En yüksek noktaları; Gavur Tepesi (1742 m.) ile Bozkaya Tepesi (1577 m.)‘dir. Bölgenin en uzun, en geniş ve en yüksek kütlesini oluşturur, uzunluğu 44 km, genişliği 30 km’dir. Kuzeydoğu-güneybatı yönünde uzanan Küre Dağ’ının en yüksek yeri Küre Tepesi (1450 m.) dir.

OVALAR

İl sınırları içinde ovalık alanlar çok azdır. En önemli Kırıkkale Ovasıdır. Kırıkkale Ovası; kuzeyde Çamlıca ve Karakaya tepelerine, güneyde de Denek Dağı’nın batısına kadar uzanmaktadır. Kuzeydeki tepeler ovaya meyilli bir şekilde inerek birleşir. Kırıkkale yerleşimin çekirdeği bu meyilde oluşmuştur. MKE Kurumu Fabrikalarının bulunduğu alan ise, Denek Dağı’na doğru daha dik olarak yükselmektedir. Kırıkkale Ovası doğudan batıya, yani Kızılırmak’ a doğru gittikçe genişler; en geniş yeri Çoruhözü Deresi’nin Kızılırmak’ a yaklaştığı yerde bulunur, buranın yüksekliği 750 m civarındadır.

Kırıkkale Ovası’ndan başka, akarsular boyunca düzlükler görülürse de jeoformatik bakımdan pek önemli değildir. Bunun nedeni akarsu yatakları ile tepelerin yükselti farkının fazla oluşudur. Dağlar her yönden aşılmak suretiyle açılmış derin vadilerle ve parçalanarak yuvarlak ve bazen de sivri tepeler halinde gelmişlerdir. Bu tip tepelerin dağlara yaklaştıkça fazlalaştıkları görülmektedir.

YAYLALAR

Kırıkkale ili sınırları içerisinde, yükseklikleri 1200-1600 m arasında değişen yaylaları bulunmaktadır. Küre Dağı’ndaki Hodar, Bedesten, Kamışlı, Sarıkaya; Koçu Dağı’ndaki Koçu, Denek dağlarındaki Gümüşpınar, Pehlivanlı, Suludere, Yeşilkaya, Azgın yaylaları en önemlileridir.

FLORA VE FAUNA

Bitki Örtüsü : İlde hakim bitki topluluğu

steptir. Yüksek kısımlarda tahripten kurtulmuş, Kuzeyde Koçubaba, Güneyde Denek Dağı’nda bodur meşelerinden ve kısmen de ardıçtan oluşan ormanlık alanlar mevcuttur. Yöredeki bitkilerin büyük bölümü kurakçıl ve tozcul özelliktedir. İl topraklarında; Yavşan otu, susam, karanfil, papatya, haçlıçiçek, pelin, karadiken, sığır kuyruğu, sütleğen, çağ çiçeği, keven, üzerlik otu, nane, böğürtlen, ısırgan, hatmi, meyan otu, çöven otu, kuşburnu, madımak, ebe gömeci, hardal ve kekik kendiliğinden yetişen bitkilerin başlıcalarıdır.

Yaban Hayatı: Dağlık ve ormanlık alanların il

genelinde büyük alan kaplamaması, yaban hayatı olumsuz yönde etkilemektedir. Koyun, keçi, sığır ilde yetiştirilen hayvan varlığını oluşturmaktadır. Av hayvanı olarak keklik ve yaban ördeği yaygındır.

JEOLOJİK YAPI

Genel Jeoloji : Yöre; Volkanik olayların

oluştuğu Keskin, Hirfanlı, Kesikköprü, Kırıkkale ve Kızılırmak boyunca uzanan “Kırşehir Masifi’nde” yer almaktadır. Kırşehir Masifi olarak adlandırılan Masifte; granit, homblengranıt, siyenit, monzonit, tonolit, ağlit, pegmatit, granodiyorit, kuvarslı diyorit, bitotit granitler mevcuttur. Bunları Kırıkkale ile Keskin arasında görmek mümkündür.

Deprem : Kırıkkale il toprakları 1., 2., 3., 4.

Derece Deprem Bölgesi içinde yer almaktadır. İlin büyük bölümü 2. Derece Deprem Bölgesi içinde kalmaktadır. Güneybatıda Yahşıhan, Bahşılı ve Çelebi ilçeleri 3. Derece; Karakeçili ilçesi ise 4. Derece Deprem Kuşağı içerisinde yer almaktadır.

Yeraltı Zenginlikleri : Kırıkkale ili, maden

cevherleri çeşitliliği yönünden zengin ancak rezerv itibariyle fakirdir. İldeki madenler aşağıda yer almaktadır.

MTA tarafından Kırıkkale ve çevresinde yapılan araştırmalarda yukarıda ki rezervlerin dışında bölgede, asbest, mermer, fluorit, bakır, çinko, kromit ve manyezit varlığı tespit edilmiş, ancak bunlar düşük kalitede olduğundan işletmeye elverişli bulunmamış, planlama ve projelendirme çalışmalarında dikkate alınmıştır.

4. Toprak Yapısı ve Nitelikleri: İl topraklarını genelde kahverengi topraklar oluşturmaktadır. Kireç oranı oldukça yüksektir. Anakayası volkanik özellik gösterir. Bu topraklar çok engebeli alanlarda çukurumsu bölümlerde birikmiştir. Üzerlerinde çıplak volkanik kaya yüzeyleri görülür. Mineral bakımındın zengin olduklarından verimlidirler. Ayrıca güneyde akarsu kenarlarında alüvyon topraklar bulunur. Bunlar yer yer kalın örtüler oluşturur. Eğilimleri çok azdır. Tarla tarımına ve sulu tarıma elverişlidir. Yörenin az yağış alması ve kuraklık toprak oluşumunda önemli etmendir.

SU KAYNAKLARI VE AKARSULAR

1. Göller:

a- Doğal Göller: Kırıkkale il sınırları içinde doğal göl bulunmamaktadır.,

Yapay Göller : Kızılırmak üzerinde kurulan

Kapulukaya Baraj Göleti ildeki en büyük yapay göldür. Kapulukaya Barajı’nın göl alanı 20.7 km2 dir. Enerji temini ve içme-kullanma ayrıca sanayi suyu temini amacıyla kurulan Kapulukaya Barajında göl hacmi 282 hm3 tür. Ayrıca Ahılı’da bulunan Çipi Göleti sulama amacıyla yapılmıştır. 304.000 m3 su hacmi ile 46 ha.’lık alanın sulanmasında kullanılmaktadır.

2. Akarsular:

Kızılırmak: İldeki en önemli akarsu Kızılırmak’tır. Sivas’ın Zara ilçesinin doğusundaki dağlardan doğan Kızılırmak, il topraklarına güneyde Çelebi ilçesinden girer; kuzey yönünde akarak Merkez ilçede kuzeybatıya yönelir, il topraklarından çıkıp kuzeyde Çankırı-Kırıkkale il sınırını oluşturur. Kızılırmak’ın Hasandede – Hacılar arazileri üzerinde Kapulukaya Barajı kuruludur.

Delice Çayı: Kızılırmak’ın en önemli kollarından biri Delice Çayı’dır. Yozgat sınırı boyunca bir müddet aktıktan sonra Delice ilçe merkezine yaklaşır. Daha sonra tekrar bu iki ilin sınırı boyunca güneydoğudan il topraklarını terk eder. Çayın il içerisinde kalan kesimi yaklaşık 50 km. uzunluğundadır.

Çoruhözü Deresi: Kızılırmak’a doğudan karışan bir koldur. İzzettin Köyü’nün yukarı kısımlarından doğar. İzzettin-Balışeyh arasında demiryoluna paralel olarak merkez ilçeden geçer ve Kızılırmak’a karışır. Derenin güzergahı dahilinde tarım alanlarına büyük katkısı vardır. Dere üzerinde sulama amacıyla motopomplar yeralmaktadır. Uzunluğu 48 km’dir.

Okun Deresi: Elmadağ’ın güney eteklerinden akan suların meydana getirdiği Balaban ve Sarılıöz Çayları, Kılıçlar Kasabası yakınlarında birleşerek Okun Deresi’ni meydana getirirler. Yaklaşık 13 km uzunluğa sahip olan Dere, Irmak Kasabası yakınlarında Kızılırmak’a kavuşur. Bu akarsulardan başka; yaz aylarında kuruyan bazı dere ve çaylar da vardır. Ahılı Deresi, Kuruçay Deresi, Yeni Çıkan Deresi bunlardan bazılarıdır.

3. İklim:

Kırıkkale ili ılıman iklim kuşağında yeralmaktadır. Ancak bulunduğu alanın denizden uzak oluşu, günlük sıcaklık farkının bozkır olmasından dolayı değişmelere uğraması gibi nedenlerle iklim karasallaşmaktadır.


Sıcaklık:

Yapılan gözlemlere göre; ortalama sıcaklık açısından en sıcak ay Ağustos (24.1 °C), en soğuk ay ise Aralık (-1.8°C) olarak belirlenmiştir. Aynı rasat süresi içerisinde maksimum sıcaklık 35.4°C ve minimum sıcaklık –10.8 °C olarak tespit edilmiştir. İlde yazlar sıcak ve kurak, kışlar soğuk geçer.

Yağış:

Kırıkkale ili ülkenin yarı kurak bölgelerinden birinde yer almaktadır. İlde ortalama yağış miktarı 329.9 mm. dir. Yıllık yağışın %35 kış aylarında, %36’sı ise ilkbahar aylarında, %13’ü yaz aylarında ve %16’sı sonbahar aylarında düşmektedir. Ocak, Şubat ve Mart 2000’de yörede 35-40 yıldan beri görülmeyen şiddetli kış ve kar yağışı olmuştur.

Rüzgar:

Kırıkkale’de hakim rüzgar yönü kuzeydoğudur. Poyraz adı verilen bu rüzgar, yıl içinde en fazla 248 kez eser. En çok esen diğer rüzgarlar sırasıyla Güneybatı, Doğu ve Batı rüzgarlarıdır.

Nisbi Nem:

Kırıkkale ilinde ortalama nisbi nem %59’dur. En yüksek değer %79 ile Aralık ayında, en düşük 39 ile Temmuz ayındadır.

Basınç:

Kırıkkale ilinde ortalama basınç 930.6 mb.dır. Basınç ortalamasının en yüksek olduğu ay 934.1 mb ile Kasım, en düşük olduğu aylar ise 928.0 mb ile Temmuz ve Ağustos’tur.


TARİHÇE
İLİN TARİHİ DURUMU

İlin Adı : Kırıkkale'nin adının, şehrin 3 km. Kuzeyindeki Kırıkköyü ile kendin merkezindeki Kaletepe'nin kısaltılarak birleştirilmesinden ortaya çıktığı söylenir. Bu ismin halk tarafından9 yakıştırıldığı kanaatı yaygın olmakla beraber bölgenin ismi Osmanlı arşiv belgelerinde, şimdiki haliyle Kırıkkal'a biçiminde geçmektedir.

XVI. ve XVII. Yüzyıllarda, doğudan gelen çeşitli Türk aşiret ve cemaatlerinin Anadolu'da - bilhassa Orta Anadolu'da- iskan edildikleri bilinmektedir. Bunlardan "Oğuz, Oğuzhan" adı verilen büyük bir oymağın Ankara yakınlarında, o zamanki söyleyişiyle "Kırıkkal'a " ya yerleştirildikleri belgelerde ifade edilmektedir.

Yörükan taifesinden olduğu zikredilen Oğuz Oymağı, Anadolu'yu Türkleştirerek ve İslamlaştırarak, Türk vatanı haline getiren, aynı zamanda "Türkmen adıyla da bilinen büyük bir aşirettir. Bu durumda bölgenin adının en az 400 yıllık bir tarihe sahip olduğunu kabul etmek gerekir.

a. Türklerden Önce : Yörenin çok eski bir tarihi geçmişi mevcuttur. Bugün Kırıkkale il sınırları içinde kalan bazı tarihi kalıntılar, ören yerleri ve höyüklerin varlığı ile bazı araştırma ve incelemelerde M.Ö. yıllara ait arkeolojik buluntulara rastlanması, Kırıkkale'nin coğrafi alanının ne kadar eski bir yerleşim sahası olduğunu gösterir.

KIRIKKALE’NİN ESKİÇAĞ TARİHİ

Kırıkkale ili ve çevresinin eskiçağ tarihini aydınlatacak bir arkeolojik kazı henüz yapılmamıştır. Ancak bölgenin tarihi coğrafyasına ışık tutacak bazı bilimsel çabalar da yok değildir. Kırşehir Kaman Kalehöyükte arkeolojik kazılar yapmakta olan Japon bilim heyetinin ilimiz sınırları içerisinde kalan alanda yapmış olduğu yüzey araştırmaları dikkate değer bulgular ortaya koymuştur.

KIRIKKALE İLİ VE ÇEVRESİNİN KALKOLİTİK ÇAĞI

Japonların 1990-91 yılları arasında Kırıkkale il merkezi ve ona bağlı ilçe ve köyleri kapsayan yüzey araştırmalarında toplam 21 höyük ve düz iskan saptanmıştır. Bu merkezlerden toplanan seramik örneklerinin değerlendirilmesi sonucu bölgenin Kızılırmak kavsi dışında kalan alanda Neolitik Çağ ve sonrası, Kızılırmak kavsi içinde kalan alanda ise bu dönemi takip eden Kalkolitik Çağı, Eski Tunç Çağı, Assur Ticaret Kolonileri Çağı Hitit İmparatorluk Çağı (zayıf), Frig ve Hellenistik-Roma Çağları ile Bizans, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerine ait yerleşim birimleri ve bu dönemlerin kültürlerini yansıtan kalıntılar saptanmıştır.